Bij het woord ‘kater’ denk ik niet meteen aan een brood. En een Duivekater heeft niets te maken met duiven of een kater (kat of lichamelijke toestand na een avondje doordrinken…) maar alles met brood.
Een feestelijk brood, wel te verstaan.
Een traditioneel vloerbrood dat voornamelijk bekend is ten noorden van Amsterdam en in de Zaanstreek. Een heerlijk zoet, geurig witbrood dat al in de tijd van de schilder Jan Steen gebakken werd, zoals dit plaatje van een schilderij van hem laat zien. De duivekater staat in de rechterhoek afgebeeld op de voorgrond.

Van oudsher een brood dat gebakken werd rond Pasen en Pinksteren. Sommigen beweren zelfs dat het recept teruggaat tot de Germanen, waarbij het brood zou dienen als een offerbrood. Het brood kreeg dan de vorm van een stuk bot, ter vervanging van een echt vleesoffer. Door al die jaren heen is het recept niet veel veranderd. De voornaamste ingrediënten zijn nog steeds boter, citroenschil en melk, al zal de moderne bakker er zijn of haar eigen twist aan geven door toevoeging van bijvoorbeeld honing in plaats van suiker en een snufje steranijs of kaneel voor een nog aromatischer smaak. Dun gesneden met een lik roomboter is het brood ‘goddelijk’. Wat dat betreft heel passend bij Pasen.

Mijn brood komt net uit de oven, is nog warm en doet het hele huis geuren naar citroen en anijs. Dus wie nog zin heeft om iets leuks op tafel te zetten op 1e Paasdag, raad ik aan meteen aan de slag te gaan. En red je het niet voor morgen, elk andere dag van het jaar smaakt dit ook hoor!

Wie in het bezit is van een kookboek van Ottolenghi of een klein beetje zijn kookkunsten volgt, zal de onderstaande foto meteen herkennen: zijn onmiskenbare bloemkooltaart.

Echt een beauty om te zien, en de smaak is goddelijk. Niet iets wat je verwacht met een saaie bloemkool als hoofdrolspeler. Je kunt hem serveren bij de lunch of als een lichte avondmaaltijd met een frisse groene salade. Als je het restant van de taart goed verpakt smaakt hij de volgende dag nog lekkerder. Of denk eens aan een picknick, want ook koud kun je dit je gasten heel goed voorschotelen.

Ottolenghi gebruikt in zijn recept de pikzwarte, driehoekige, gedroogde zaadjes van de Nigella Sativa plant: nigellazaad. Deze zaadjes ruiken in eerste instantie naar niks, maar als je erop sabbelt smaakt het naar oregano, maar dan natuurlijk net anders, pittiger. Het nigellazaad is niet overal te koop, maar een goed gesorteerde Turkse winkel zal het wel hebben. In het recept van de bloemkooltaart wordt het zwarte zaad vermengd met wit sesamzaad en dient dan als knapperige bodem en rand. Ik had geen nigellazaad in huis en gebruikte daarvoor in de plaats zwart sesamzaad. Het effect was hetzelfde en de smaak niet minder.

Verder heb ik het recept volledig gevolgd: een aanrader en niet alleen voor vegetariërs!

Metereologisch gezien is het al 13 dagen lente. En ik moet toegeven, het zonnetje doet haar best. Toch is de wind nog guur, waarmee de gevoelstemperatuur niet boven de 5 graden uitkomt.

Met dit weerbeeld in mijn achterhoofd en het weekend voor de deur, hierbij een lekker recept voor een hartige winterquiche. Met o.a. wortel, zoete aardappel, koolraap, rode ui, tomaat en een puntje brie, samen met kruiden als Za’atar en eigengemaakte pesto toverde ik deze heerlijke winterse quiche (ook koud heel goed te eten). Lekker met een frisse salade, om niet te vergeten dat het eigenlijk lente is..

In het weekend mag ik graag iets lekkers voor bij de borrel maken. Bovendien eten wij op zaterdag regelmatig een kopje soep, dus met een karrewiel zou ik helemaal goed zitten, dat past zowel bij wijn als bij soep. Een karrewiel is een rond breekbrood. Kleine broodjes dicht tegen elkaar aan gebakken zodat de vorm van een wiel ontstaat. Natuurlijk kun je er ook een vierkante vorm van maken, dan noem je het alleen geen wiel meer. Door aan het brood bijvoorbeeld gebakken uitjes, knoflook, kaas of kruiden toe te voegen, maak je elke keer weer een ander brood. Of strooi er eens maanzaad of sesamzaad over, heerlijk!

Oudjaarsavond is bij ons meestal een traditie, wat eten en drinken betreft: in iedere geval sushi met champagne. En hoewel onze jongens al volwassen zijn, als ze met oudjaar thuis zijn vinden ze het erg lekker om verstopte cocktailworstjes in croissantdeeg te eten. Die worstjes dateren nog uit hun lagere schooltijd. Die maakte ik elk jaar voor bij het kerstdiner dat op school gehouden werd en waarbij de ouders voor het eten zorgden. Dus Sushi, ‘worstjes in een dekentje’, Japanse koolsalade en ook gevulde eieren en een Hollandse huzarensalade zijn voor mij onlosmakelijk verbonden met oudjaar.

Maar als je eens zin hebt in iets anders, is een lekker krokant hartig hapje misschien een idee. Ik maakte deze hapjes op kerstavond en ze vielen zeer in de smaak. Bovendien snel gemaakt, en dat is best handig zo tussen de oliebollen en het vuurwerk door…

Ik maakte de krokante hapjes met filodeeg in een muffinvorm, maar je kunt er natuurlijk ook één grote hartige krokante taart van maken door een quichevorm te gebruiken. Voordeel van de muffinvormpjes is dat je meerdere smaken kunt maken,  voor ieder wat wils, eenpersoonshapjes.

Zo heb ik twee smaken gemaakt: eentje met gerookte zalm, kappertjes, crème fraîche en gedroogde tomaatjes, en de andere bestond uit verse vijgen, rauwe ham, Cambozola (een Duitse kaas die het midden houdt tussen Camembert en Gorgonzola) en honing. Voor kerstavond had ik er nog tomatensoep bijgemaakt, wat ook zeker als ‘starter’ van oudjaarsavond niet mis zal staan. Zo weet ik zeker dat we de laatste dag van het jaar goed zullen afsluiten!

De maand januari is voor veel mensen de start van goede voornemens, met name als het gaat om voeding. Als alle oliebollen het huis uit zijn, is het tijd om de dieetadviezen te bekijken die in de media vermeld worden. Naast de vele bekende diëten, zijn er ook weer nieuwe concepten.

Het zandloperdieet staat op dit moment in de spotlights. Een dieet, zoals het voedingscentrum omschrijft, dat eigenlijk geen dieet is maar een methode om langer en gezonder te leven. De voedselzandloper zou, volgens de schrijver en arts Kris Verburgh, een alternatief zijn voor de schijf van vijf. In plaats van weer te geven wat je het beste kan eten, laat hij in de bovenste helft van de zandloper zien welke voedingsmiddelen je het beste zou vermijden en geeft een alternatief in de onderste driehoek van de zandloper.

Met deze methode claimt Verburgh dat mensen langer en gezonder leven en als positief bijverschijnsel zullen afvallen.

Hoewel Verburgh in zijn boek vele uitspraken en stellingen doet omtrent het gebruik van bepaalde voedingsmiddelen,  zijn hier geen wetenschappelijke bewijzen voor. Dat je door het toepassen van deze zandlopermethode als bijkomstigheid ook afvalt, wordt volgens het voedingscentrum eerder veroorzaakt door de verminderde calorieopname.

Net als bij de “Broodbuik”-theorie, beschreven in het gelijknamige (vertaalde) populaire boek van de Amerikaanse schrijver William Davis, wordt tarwe gezien als grote boosdoener in de hedendaagse eetcultuur. Waar Montignac nog spreekt over goede en slechte koolhydraten (hoge en lage Glycemische index, G.I.), vinden Verburgh en Davis dat tarwe absoluut niet gegeten moet worden. Wederom wordt wetenschappelijk bewijs voor deze theorie door de heren niet geleverd. Het enige bewijs zijn de pondjes die verdwijnen, maar dat kan net zo goed veroorzaakt worden door het eenzijdige eetpatroon van deze methoden.

Hoewel je vele kanttekeningen kunt zetten bij deze nieuwe theorieën, is mijn eigen ervaring dat een verminderd gebruik van zetmeel- en koolhydraatrijke producten, resulteert in gewichtsafname. Mijn voorkeur blijft echter uitgaan naar een Montignac-achtige methode, waarbij je wel degelijk koolhydraten tot je mag nemen, mits je let op de G.I.-waarde. Tarwe is dus toegestaan, maar dan volkoren of harde durum, rijk aan vezels. Want voeding zonder vezels is pas echt slecht!

Geef mij dus maar een volkoren muffin, zonder suiker, laag glycemisch, boordevol vezels en vitaminen, en bovenal voedzaam. Afgelopen weekend heb ik een zetsel gebakken, die ik nu elke ochtend als ontbijt nuttig. Ideaal om minimaal 4 uur de trek mee te stillen en je darmen een gezonde boost te geven. Voor een fruitige touche heb ik gedroogde cranberry’s toegevoegd, rozijnen hebben een hoge G.I. en zijn daarom minder geschikt. Om er een nog lekkerder hapje van te maken smeer ik er soms een lepeltje suikervrije jam of appel-perenstroop op. Dieet of niet, eet smakelijk!

Doorgaans wordt een hamburger bereid van rundvlees, en komt van oorsprong uit Hamburg. Het waren juist de Duitse emigranten die deze burger op een broodje introduceerden in Amerika. Helaas heeft de hamburger een negatieve bijsmaak gekregen door de fastfoodketens uit de States. Vette burgers met veel mayonaise en ketchup: geen gezonde snack. Toch is een eigengemaakte burger van een mooi  mager vleesproduct, gegrild of gebakken, een heerlijke maaltijd.

Tegenwoordig kun je bij de slager of de beter gesorteerde supermarkt burgers kopen van (biologisch) rundvlees. Maar een burger is ook zelf heel makkelijk te maken. Mijn voorkeur gaat dan uit naar mals kalfsvlees. Om de vleessmaak zo puur mogelijk te houden, zijn er maar weinig kruiden noodzakelijk. Voor een kalfsburger kun je de slager vragen een kalfsbiefstukje tot gehakt te malen of je doet het zelf thuis in de keukenmachine. Een burger van puur biefstuk is heel mager en kan het best slechts enkele minuten op een hete gril gebakken worden. Kalfschnitzels kunnen ook prima gebruikt worden voor  een burger, en zijn bovendien iets goedkoper. Als je bang bent dat de kalfsburger te droog wordt, voeg dan een stukje (gerookt) spek toe in de keukenmachine.

Mijn broodje cheese-kalfsburger heeft een Italiaanse inslag: neem een lekkere snee brood, een dikke plak Mozzarella en een mengsel van gebakken rode ui, champignons, knoflook en afgeblust met een scheutje witte wijn. Een beetje basilicum maakt het compleet.

Gezond en lekker, en wees nou eerlijk: daar kan geen fastfoodconcern tegenop!

De hele dag klinkt in huis de muziek van de Matthäus Passion. Niet door iedereen even gewaardeerd, maar het brengt je wel al in de sfeer van Pasen. Gisteren de meeste boodschappen gedaan, vandaag nog vers brood gehaald. Voor eerste Paasdag staat een brunch op het programma, met o.a. eiersalade, een quiche, gerookte zalm met roerei, lekker verse broodjes, warme beschuitbollen, paasbrood, kwarteleitjes, en ga zo maar door.  En laten we een glaasje champagne niet vergeten..  Ik heb het sterke vermoeden dat mijn ‘lam’ naar tweede Paasdag zal verhuizen.

Voor de zekerheid heb ik ook asperges in huis gehaald. Als we van de brunch erg vol zitten kunnen we ’s avonds altijd nog lekker lichte asperges met ham en eieren eten.

Een echte paastaart heb ik dit jaar niet gemaakt. Op verzoek van de jongens een ‘gewone citroencake’. Maar iets ‘gewoons’  kan ik eigenlijk nooit maken, dus is het een Paascake geworden: amandel citroencake. Voor de Pasen in de vorm van een kleine tulband, overgoten met citroenicing en afgemaakt met viooltjes. Nu alleen nog de witte eieren kleuren, dan ben ik helemaal klaar voor Pasen.

Wist je dat je de bloemen van viooltjes gewoon kunt eten? Zelfs die je nu in de tuin hebt staan. Ze zijn bovendien erg geneeskrachtig. Zo helpen ze tegen eczeem en alle soorten huiduitslag of jeuk, daarnaast werken ze ook nog vochtafdrijvend en ontstekingsremmend. Dus haal het voorjaar naar binnen met bloemen op de taart!

Een hartige taart is ideaal als lunch, snack of avondmaal. Voor mijn echtgenoots verjaardag heb ik een makkelijke variant gemaakt op de aloude Quiche Lorraine.

Hoewel iedereen denkt dat deze quiche zijn oorsprong kent in Frankrijk, komt het woord “quiche” uit het Duits. De enige echte en originele quiche komt dan ook uit de Elzas-Lotharingen (vroeger Duits gebied). In drankgelegenheden werd een soort “kuche” (koek) verkocht of zelfs gratis gegeven, als zoute hap bij een glas bier, in de hoop nog meer drank te verkopen. Toen de Elzas weer terug in Franse handen kwam, bleef de kuche bestaan, maar werd het woord langzaam verbasterd tot kiche en later tot quiche.

Heel vroeger werd oud brood uitgerold tot een deeglap. Tegenwoordig gaan de meeste recepten uit van pâte brisée, een niet zoet zandtaartdeeg van bloem, boter en ei. In plaats van dit bloemdeeg wordt ook wel bladerdeeg gebruikt. De vulling bestaat uit spek, eieren, room en kaas. Hartig en machtig, hier moet zeker bij gedronken worden!

Voor mijn variant heb ik croissantdeeg gebruikt. Niet zo vet als bladerdeeg en doet een beetje aan brood denken. Spek geeft een lekkere rooksmaak maar ik heb gerookte kipfilet gebruikt, wat een zachtere smaak geeft en minder zout is. De kipfilet heb ik even aangebakken met een flinke in dunne repen gesneden ui. Verder eieren en gelijke delen room en melk plus geraspte kaas.

Ik had de quiche een kwartiertje voorgebakken om hem ’s avonds bij de borrel nog even af te bakken en in puntjes te serveren. Maar helaas zijn we er niet aan toegekomen.
Nou ja, helaas toch ook weer niet. Zo hadden we de volgende dag een super makkelijk avondeten waarbij ik een frisse salade heb geserveerd. Met een glas witte wijn of koud biertje ging dat er wel in.

Je hebt ze vast wel eens in de winkel gezien: die grote hoge dozen, Panettone. Een traditioneel Italiaanse Kerstbrood dat van oorsprong uit Milaan komt. Het verhaal gaat dat lang geleden een dag voor kerstmis aan het hof van een Milanese Hertog het nagerecht voor het feestmaal geheel mislukt was. Tonio, het hulpkokje, besloot het toetje op te dienen dat hij eigenlijk voor zich zelf had gemaakt. Een zoetig brood met de geur van boter en gekonfijte vruchten. Het werd met luid applaus ontvangen en ging er in als koek!  De Hertog doopte het brood met de naam: “Pan del Toni”, later verbasterd tot Penettone. Toni’s brood werd wereldberoemd. Maar er gaan meer verhalen. Zo zou het ook gewoon “groot brood” betekenen of genoemd naar de dochter Antonia van de bakker.

Hoe dan ook, ik heb voor het weekend een Panettone gemaakt. Omdat je er een hoge vorm voor nodig hebt, heb ik een grote ongeglazuurde terracotta bloempot gebruikt. Het recept vraagt om verse gist maar daar is slecht aan te komen, dus daarom droge gist. Het deeg heb ik wat frisser gemaakt door er kwark door te doen. Je kunt variëren met gedroogde vruchten zoals sulatana’s, sukade, gekonfijte sinaasappel of bicareau, al dan niet geweekt in rum of likeur. Het brood vraagt wel enig geduld, want het gistdeeg moet rijzen. Ik heb recepten gelezen waarbij dat bijna een hele dag duurt. Mijn Panettone rijst ongeveer één uur en daarna nogmaals een half uur. Het afbakken kost ook een uur, Maar dan heb je ook iets.

Leuk kerstpresentje, een Panettone in een bloempot met een mooi rood lint er omheen, of gewoon op zondagmorgen bij het ontbijt. De Italianen drinken er graag een glaasje Asti Spumante bij. Laat ik nou ook nog zo’n fles bubbels in de koelkast hebben staan.